Περιεχόμενα

Η Διακήρυξη του Παρισιού του 2015 και τα δραματικά γεγονότα που συνέβησαν στην Ευρώπη (Παρίσι, Βρυξέλλες) και σε άλλες περιοχές του κόσμου δημιουργούν  την ανάγκη συμμετοχής της νεολαίας και επομένως των σχολείων σε έναν βαθύ και ευκρινή προβληματισμό σχετικά με τον κοινωνικό αντίκτυπο αυτού του νέου πολιτισμικού περιβάλλοντος  το οποίο μπορεί να αντιπροσωπεύει για τα παιδιά μας, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη ότι πολλοί άνθρωποι που διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο σε αυτά τα δραματικά γεγονότα είναι  πολίτες της ΕΕ που ενήργησαν ενάντια στον πολιτισμό εξαιτίας μιας υπερβολικής  ερμηνείας των θρησκευτικών συναισθημάτων.

Πρόκειται για μια πολύ δραματική προειδοποίηση που μας υποδεικνύει να συζητήσουμε τη φύση της ιθαγένειας και τον ρόλο του σχολείου και της εκπαίδευσης στη δημιουργία μελλοντικών πολιτών που γνωρίζουν όλα τα δικαιώματα και τα καθήκοντά τους. Η ευρωπαϊκή ιθαγένεια αποτελείται από τους δυναμικούς και διαλογικούς της χαρακτήρες : είναι αποκλειστική και βασίζεται στη συμπληρωματικότητα και την πολιτισμική πολυμορφία της ιδιότητας των μελών της . Η ενότητα και η σταθερότητά της συνδέεται άρρηκτα με την ικανότητα των θεσμών και των πολιτών να προστατεύουν και να διατηρούν υπεύθυνα τον πλουραλισμό. Για το λόγο αυτό, ένα από τα βασικά στοιχεία της ευρωπαϊκής ιθαγένειας είναι η διαπολιτισμικότητα (θεματικές εκθέσεις Eurydice 24, 2005): δεδομένου ότι η θρησκεία είναι ένα παραδειγματικό στοιχείο του πολιτισμού (Hugen 2001), η ανάπτυξη του θρησκευτικού πλουραλισμού και η εφαρμογή εργαλείων για την εξασφάλισή του αποτελούν αναγκαίες  σχετικές πτυχές. Με αυτή την έννοια, η εκπαίδευση στον θρησκευτικό πλουραλισμό αποτελεί βασικό στοιχείο για την επίτευξη της κοινωνικής συνείδησης και της κοινωνικής συνοχής στην οικοδόμηση ενός πλήρως δημοκρατικού μοντέλου ευρωπαϊκής ιθαγένειας.

Το 2007, όσον αφορά την προώθηση της μελέτης και της διδασκαλίας της θρησκείας σε πολυπολιτισμικά πλαίσια, το έγγραφο με τίτλο Αρχές του Τολέδο για τη διδασκαλία θρησκειών και πεποιθήσεων στα σχολεία» προετοιμάστηκε από την Υπηρεσία Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ. Στόχος αυτού του εγγράφου ήταν η τόνωση, εντός των σχολείων, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και των πολιτικών αξιών, μέσω της συμμετοχής των οικογενειών και των θρησκευτικών οργανώσεων. Στην αποκαλούμενη «στο επίκεντρο του μαθητή» προσέγγιση, οι εκπαιδευτικοί παίζουν περισσότερο ρόλο διευκολυντή στη διαδικασία μάθησης των μαθητών. Αν και οι γνώσεις τους για το περιεχόμενο παραμένουν ζωτικής σημασίας, διαδραστικές τεχνικές όπως η συζήτηση, ο διάλογος, η έρευνα, η ομαδική εργασία, η εργασία στο έργο, το δράμα και η παρουσίαση διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο. Επίσης, οι απόψεις, οι εμπειρίες, τα συναισθήματα και οι σκέψεις των μαθητών λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά τη μελέτη των θεμάτων που σχετίζονται με τα συστήματα θρησκείας και πεποιθήσεων. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να προβληματιστούν για τις δικές τους πεποιθήσεις, αξίες και αποφάσεις. Αυτό αναφέρεται μερικές φορές ως «μάθηση από τη θρησκεία», σε αντίθεση με την «εκμάθηση της θρησκείας». Η δημιουργία ενός ασφαλούς μαθησιακού χώρου όπου κάθε μαθητής αισθάνεται αρκετά άνετα να δώσει τη γνώμη του είναι προϋπόθεση για μια τέτοια εργασία. Δεδομένης της δυναμικής φύσης της παιδαγωγικής παιδείας και των συζητήσεων που προκαλεί, είναι πιο πιθανό οι προσωπικές αξίες και πεποιθήσεις να γίνουν ορατές. Ένα τέτοιο  άνοιγμα μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες για ειλικρινή και σεβαστή συζήτηση σχετικά με τις πεποιθήσεις και τις αξίες.